Göller neden kurudu

Abdullah POLAT

BOZOVA- Bozova tarihçesine bakıldığında 7 bin yıl önce ilk yerleşim yeri olarak buraların seçildiği ve yaşam tarzı olarak belirlendiği görülmektedir. Bozova kent merkezi bir çok medeniyete beşiklik ederken, burada su ve tarım arazilerinin verimliliğinden dolayı yerleşim alanı olarak belirlenmiştir. Bozova ve çevresinde Asurlular döneminde Asuranianu, Romalılar ve Ermeniler döneminde Tormenapa, Araplar döneminde Telhüvek, Türkmenlerin döneminde Yaylak olarak isimlendirilen, tarihi MÖ 7250-5500 yerleşimlerine rastlanılmıştır. Ayrıca 1982 yılında Şanlıurfa Müzesi Müdürlüğünce Bozova İlçesine bağlı Şaşkan (İğdeli) köyü yakınlarındaki küçük ve büyük Şaşkan höyükleri arasında kalan arazide yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen bulgulardan bu bölgenin ilk defa günümüzden 7000 yıl önce burada bir yerleşim olduğu anlaşılmaktadır. Neolitik Çağdan sonraki ilk medeniyet evresi kalkolotik dönem (5500-3200) buluntuları,; Şanlıurfa’nın Bozova ilçesine bağlı Kurban Höyük, Lidar Höyük ve Siverek İlçesine bağlı Hasek Höyük kazılarında tespit edilmiş, ayrıca aynı kazılarda ilk Tunç Çağına ait (MÖ 3200-1800) çok sayıda buluntular ele geçirilmiştir. Bozova civarında kurulan ilk medeniyet Asurluların Asuranianu ismini verdikleri ve MÖ..2000 ile 606 yılları arasında hüküm sürdükleri dönemde oluşan medeniyettir. Bozova bölgesi daha sonra Makedonyalıların, Roma imparatorluğunun ve Bizans imparatorluğunun eline geçmiştir. 640 yılında Haz. Ömer’in zamanında Übeyt ibni el Cerrah tarafından Urfa’nın fethi ile birlikte İslam topraklarına katılmıştır.
1402’den 1516 yılına kadar devamlı olarak İran Safavileri, Mısır Memlukları ve Osmanlıların arasında el değiştirmiştir.Bozova İlçesi Lidar Höyük’te Heidelberg Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Harald Hauptmann başkanlığında yapılan kazılarda 1985 yılında Hitit devrine tarihlenen bir tablet ele geçirilmiştir. Bir yüzünde 10, diğer yüzünde ise 13 satır çivi yazısı bulunmaktadır. Bu tablet yangın geçirmiş bir tabakada ele geçmiştir ve tabletin transkripsiyonu halen yapılmamıştır. Tarihi geçmişi bu kadar önemli olan Bozova ilçesi günümüzde adeta kendi kaderine terk edildiği ve sahip çıkılmadığı görülmüştür. Bozova’nın simgesi haline gelen ve bir çok medeniyete ev sahipliği yapan Bozova ilçesi simgesi haline gelen Büyükgöl ve küçükgöl günümüzde kuruduğu görülmektedir. Kurumalarının en büyük nedeni ise bölgede yapılan Petrol aramaları ve su kaynak gözeneklerinin kapandığı da bilinmelidir. Her iki gölün yeniden eski haline dönmesi ve ilçenin görünürlüğünü yeniden kazanması ve ilçenin tarihi ve turizmi yeniden canlandırılması içinde çalışmaların başlatılması gerekmektedir.

AKAN DERE VE ŞELALELERE NE OLDU

Özellikle küçükgöle hemen yanı başında bulunan tepeden şelalelerin aktığı ve bu şelalelerin kısa sürede kuruduğu da söylentiler arasında yer almaktadır. Bunun yanı sıra şu anki mevcut ilçe devlet hastanesi yerinden büyükgöle ve çevresinde dere yatakları olduğu ve bu dere yataklarında kaynak sularının göle aktığı da gelen bilgiler arasında yer almaktadır. Küçük ve büyükgölden gelen sular Fırat başta Bozova ilçesi, Çatak ve Atatürk barajı göleti oluşmadan önce güzergahtaki bir çok köyden ve yerleşim yerinden geçerek fıratta aktığı da belirtilmektedir. Her iki gölden akan sulan ile sulama ve içme suyu olarakta kullandığı bilinmektedir. Ne oldu da bu iki gölden akan sulan kurudu. Neden kurutuldu. Her iki gölden akan sular onlarca yerleşim yerinin içme suyu başta olmak üzere tarımsal arazilerin sulanmasında da kullanılıyor idi. (ARAŞTIRMA HABERDİR)